«هم‌آیی واژگانی » و نقش آن در انسجام خطبه‌های نهج‌البلاغه

نویسندگان

هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

چکیده

هم‌آیی یکی از عوامل انسجام متن است که توسط زبانشناسان متن به عنوان یکی از عناصر متنوارگی مطرح شده است. در هم‌آیی، واژگان متن که به هر دلیلی دارای نمود مشترک در بافت زبانی هستند با پراکندگی خود در سطح متن باعث انسجام بخشی به پیکره متن می‌شوند. هم‌آیی از طریقی مختلف همچون ارتباط با موضوع خاص، تقابل، شمول مشترک، عضویت در مجموعه‌ای خاص و جز آن در متن دیده می‌شود، هر چه کاربرد هدفمند این عامل در متنی بیشتر باشد، خواننده موضوع اصلی و فرعی متن را به نحو بهتری دریافت می‌کند. متن نهج‌البلاغه نیز از این امر مستثنا نیست و سبک کاربرد این عامل در خطبه‌ها قابل تأمل است. کارکرد هم‌آیی در نهج‌البلاغه بیشتر معطوف به دو قسم ارتباط با موضوع معین و تقابل است و این دو عامل نیز متأثر از زبان استعاری و سبک ادبی نهج‌البلاغه به شیوه‌های خاصی به کار رفته و در تعامل با دیگر عوامل انسجامی مطرح شده از سوی «هالیدی » و «حسن » مشاهده می‌شوند. ضمن آ نکه بسامد هر یک از عوامل فوق نیز در آن معنادار است و به تقابلی از جهان خیر و شر و نیکی و بدی اشاره دارد.

کلیدواژه‌ها