ORIGINAL_ARTICLE
تقابل اندیشه های واقع گرایی اسلامی و واقع گرایی سوسیالیستی
«واقع گرایی اسلامی» ویا «اسلام گرایی ادبی» به مثابه مکتبی ادبی در نیمۀ دوم قرن بیستم در کشورهای عربی، بهویژه مصر، شکل گرفت و نویسندگان وشاعرانی برجسته هم به آن روی آوردند. نجیب کیلانی، نویسنده مصری را باید از پیشگامان مشهور این گرایش ادبی به شمار آورد. وی در رمان "عذراء جاکرتا" حوادث سیاسی- اجتماعی کشور اندونزی در نیمۀ دوم سال 1965م را به تصویر میکشد و از طریق حوادث رمان، بهویژه عملکرد و گفت وگوی شخصیتها، نمونهای درخور از ادبیات اسلامی معاصر ارایه میدهد. برخی از ارزیابان ادبی، این رویکرد را مشابه واقعگرایی سوسیالیستی یا خوشبینانه دانسته اند که در نیمۀ اول قرن بیستم در مقابل واقعگرایی انتقادی یا بدبینانۀ اروپای غربی، در شوروی شکل گرفته بود. علیرغم برخی شباهتهای ظاهری میان دو مکتب«واقعگرایی اسلامی» و «واقع گرایی سوسیالیستی» این دو مکتب در اندیشه و جهانبینی، تفاوتهایی اساسی با یکدیگر دارند. در مقالۀ حاضر سعی شده است با روش تحلیلی پژوهشی، نگرش دو مکتب یادشده به مضامینی همچون "خداوند"، "انسان"، "خوش بینی"، "تفسیر پدیدههای اجتماعی و طبیعی"، "تفسیر پدیدههای معنوی"، "شیوۀ برخورد با مخالفان" و " ارزش و جایگاه مردم" از لابهلای گفت و گوی شخصیتها و تبیین حوادث، استخراج و تحلیل و بررسی گردد تا تفاوت دیدگاههای این دو مکتب ادبی نمایان شود.
https://jrla.isca.ac.ir/article_96_c558cad04b5627be3d940797f7040fa1.pdf
2014-10-23
7
32
واقعگرایی اسلامی و سوسیالیستی
عذراء جاکرتا
نجیب الکیلانی
ORIGINAL_ARTICLE
التزام دینی در شعر معاصر عربی (بررسی موردی شعر معروف الرصافی)
التزام به عنوان مفهومی کلی دربر دارندة گسترهای وسیع از سروده هایی می شود که به واسطة آن شاعر در مسایل سیاسی، اجتماعی و اخلاقی بشر مشارکت آگاهانه دارد. ادبیات ملتزم در قرن معاصر در خدمت مبارزه با بیگانگان و آزادی از بند استعمار، و مصایب و مشکلات مردم قرار گرفت. در نتیجه، پرداختن به مسایل و مشکلات اجتماعی، مسایل انسانی، اخلاقی و دینی، معیار تعهد در ادبیات معرفی گردید. جنبۀ اساسی این التزام در ادبیات معاصر، التزام دینی بود که شاعران متعهد با تمسک به آن در پی رهایی جوامع مسلمان از آلام و رنجهای تحمیلی استعمار بر آمدند. رصافی به عنوان یکی از بزرگان شعر معاصر و از پیشگامان ادبیات ملتزم، با بهره گیری از آموزه های اسلام، شعر خود را وقف رهایی جامعه از گرفتاریهای ناشی از استعمار، فقر و نادانی مردم، و دفاع از اسلام و پیامبر (ص) نمود.
https://jrla.isca.ac.ir/article_97_f8b007230185d80b09414d61536c012f.pdf
2014-10-23
33
52
ادبیات ملتزم
التزام دینی
شعر معاصر
معروف رصافی
ORIGINAL_ARTICLE
تلمیح و تضمینهای سعدی از نهجالبلاغه
دیباچه و مقدمۀ هر اثری، چه نظم و چه نثر، غالباً جولانگاه هنرنمایی و نمایش میزان استعداد، دانش و مذهب سراینده و نویسندۀ اثر است. به طور معمول شاعران و نویسندگان معتقد به ادیان الهی به ویژه مسلمانان از همان آغاز قلمزنی خود، بر خود فرض دانسته، خداوند بزرگ را به جهت اعطای نعمتهای بی کرانش شکرگزاری نمایند و از آن جهت که اوج تحمید و توصیف خداوند در نهجالبلاغه به ویژه خطبۀ اول موجود است، بیشترین اقتباس را از این اثر گرانقدر داشتهاند. سعدی سخنور نامی ایران که آوازۀ شهرت او جهان را در نوردیده است از این امر مستثنی نیست؛ بلکه در صدر نویسندگان و شاعرانی است که با تأثیر از نهجالبلاغه با کیمیاگری هم به لفظ و هم به معنای اثر خود، غنا بخشیده است. در این مقاله سعی شده است تعدادی از سخنان و ابیات سعدی که مستقیم یا غیر مستقیم از نهجالبلاغه تأثیر پذیرفته بیان شود.
https://jrla.isca.ac.ir/article_98_e67810352637edc18b01be4c34ad57b1.pdf
2014-10-23
53
66
امام علی(ع)
نهجالبلاغه
سعدی
تلمیح و تضمین
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل مقایسه ای کاربرد آموزه های دینی در شعر سپیدة کاشانی و نازک الملائکه
با گسترش روزافزون علم و تکنولوژی، انسان امروز، بیش از هر زمان دیگر خود را نیازمند بازگشت به معنویت میداند. به دیگر بیان رشد چشمگیر صنعت و تکنولوژی با تمام مزایایی که داشته، نتوانسته است جایگزینی مناسب برای پرکردن خلأهای ناشی از فقدان معنویت در زندگی بشر گردد که نتیجۀ آن، بازگشت ناخودآگاه جوامع بشری به دین و ارزشهای اخلاقی است. در این میان نقش ادبیات به عنوان بخشی مهم از فرهنگ هر جامعه، در گسترش و ترویج آموزه های دینی و اخلاقی انکارناپذیر است، به طوری که با بررسی ادبیات هر دوره میتوان سیر تحول فکری و فرهنگی آن جامعه را نیز مورد ارزیابی قرار داد. براین اساس، مقالۀ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، اشعار دو بانوی شاعر و انقلابی از ایران و عراق یعنی سپیدةکاشانی(1315-1371 ش) و نازک الملائکه (1923-2007 م) را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که هردو شاعر به عنوان زنان مسلمان، آموزه های دینی را به طور گسترده در اشعار خود به کار برده اند.
https://jrla.isca.ac.ir/article_99_54d17621d26bd069a5457a6d062ec287.pdf
2014-10-23
67
92
شعر معاصر پارسی و عربی
شعر متعهد
سپیدۀ کاشانی
نازک الملائکه
آموزه های دینی
ORIGINAL_ARTICLE
معنا شناسی اسلوب کنایه در نهج البلاغه (خطبههای 1 تا 5)
شیوۀ غیر مستقیم کلام، موجب جذابیت و زیبایی آن و معطوف شدن خواننده به متن میگردد و خواننده پس از تلاش فکری به معنای پوشیدة آن دست مییابد. همین درک لذت پس از رنج دریافت آن بسیاری از سخن سرایان را به پرهیز از صراحت گویی و بهره گیری از شگردهای شاعرانه و ادیبانه چون کنایه رهنمون کرده است تا بر تأثیر سخن در خواننده بیافزایند، زیرا ارزش زیباشناختی کنایه به دستیابی معنا پس از تأمل بسیار بر میگردد. نهج البلاغه به دلیل بر خورداری از شگردهای بیانی و کلامی از جمله کنایه دارای جایگاه ممتازی است و جلوههای آن زیبای ظاهری و معنوی این کتاب ارزشمند را دو چندان نموده و شگردهای بدیع و خارقالعاده، آن را از کلام بشری فراتر برده است. از این رو، مقالة حاضر در پی بررسی کنایه در پنج خطبۀ نخست و بار معنایی آن با توجه به بافت متن میباشد. نتایج بررسی نشان میدهد بهرهگیری از کنایات گوناگون، موجب بیان مناسب غرض اصلی امام (ع) با کمک واسطهها گردیده است.آن حضرت مقصود خویش را با زبان کنایی در قالب سرزنش بیان نموده به گونهای که مخاطب در برخی کنایات به دلیل اندک بودن وسایط به سهولت به مقصود دست می یابد. کنایه با هنرمندی مناسب ارایه و باعث آفرینش فضای ادبی متناسب با ساختار کلی کلام گردیده است.
https://jrla.isca.ac.ir/article_100_be7c1db55562b8ccbcaf5ff7b12f55a9.pdf
2014-10-23
93
110
نهج البلاغه
بلاغت
کنایه
واسطه
ORIGINAL_ARTICLE
بینامتنی قرآن و نهج البلاغه با لامیة ابن وردی
از موضوعات مهم نقد ادبی معاصر که میتوان به آن اشاره کرد، تناص و یا بینامتنی میباشد که در آن لفظ و یا معنا و یا هر دو از یک اثر به اثری دیگر انتقال مییابد. از مهمترین آثاری که مفاهیم آنان به اشعار شاعران جهان اسلام منتقل شده است قرآن و نهج البلاغه است زیرا هر دو همچون دریای خروشانی هستند که مضامین و مفاهیم والا و برتر را به بشر عرضه میدارند. اکثر شاعران از این دو منبع گرانقدر در اشعار خود بهره جسته و برخی معانی ناب آن ها را به رشته نظم در آورده اند که یکی از آنان ابن وردی شاعر دورۀ انحطاط میباشد. در عصر او به علت شرایط جامعه، برخی از شاعران به دین و مسائل مربوط به آن روی آورده بودند. این شاعر در لامیۀ مشهور خود که آن را در هفتاد و هفت بیت به عنوان نصیحتنامهای به فرزند خود سروده است، از بیش تر سخنان قرآن و نهج البلاغه استفاده کرده و برای غنای سخن خود از آن ها مدد جسته است. او در برخی ابیات این لامیه، عین متن قرآن و یا نهج البلاغه را آورده و در برخی دیگر معنی و مفهوم آنها را در میان کلام خود گنجانده است. از موضوعاتی که ابن وردی از قرآن و نهج البلاغه استفاده کرده است، میتوان به گرایش به حق، طلب علم و دانش، عدم دل بستن به دنیا، میانهروی در کارها، دوری از سخن چینی و غیبت، مدارا با همسایه و کوتاه کردن آروزها اشاره کرد.
https://jrla.isca.ac.ir/article_101_ce2d7c04e0a8436b5fea1a1a2415eb85.pdf
2014-10-23
111
130
بینامتنی
ابن وردی
قرآن
نهجالبلاغه
نقد ادبی معاصر
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و شناخت مثلهای قرآنی
قرآن کریم در بیان معانی بلند خود و ابلاغ پیامهایش به بشریت شیوه هایی متنوع به کار برده است. یکی از این شیوه ها، مثل ها هستند که با مهارت و ظرافتی خاص در متن قرآن کریم آمده، ودر تشبیه معقول به محسوس و ایجاد صورت خیال مناسب به شیوه ای ادبی و بلیغ، به گونه ای موفقیت آمیز عمل نموده است. در این مقاله ضمن ذکر معنای لغوی و اصطلاحی مثل، به موضوعاتی که در قرآن کریم مورد توجه قرار گرفته و در قالب مثل بیان شده است اشاره کردیم سپس ماهیت ابزاری را که در بیان مثل ها از آنها استفاده شده، ذکر نمودیم. بعد از آن نام سوره ها و شمارة آیاتی که دارندة مثل است را ناگفته نگذاشتیم، و در آخر به علت فراوانی مثل ها به برخی از آنها بنابر ذوق و انتخاب خود پرداختیم و بر آنها ضمن ترجمه، شرح و تعلیقاتی مختصر نوشتیم.
https://jrla.isca.ac.ir/article_102_0f71d695300f0ed3b696da11b1086943.pdf
2014-10-23
131
152
مثل
قرآن کریم
سوره
آیه