2024-03-29T15:10:51Z
https://jrla.isca.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4934
فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی
مطالعات ادبی متون اسلامی
2538-5704
2538-5704
1399
5
19
تحلیل بافت متنی و بافت موقعیتی سطح دلالی خطبه قاصعه
حمید رضا
مشایخی
سعیده
زارع اطاقسرا
تحلیل گفتمان مانند ابزاری در دست محقق عمل میکند و گفتمان را ـ چه شفاهی و چه کتبی ـ بررسی مینماید و با تحلیل ویژگیهای زبانی، اجتماعی و فرهنگی متون به توضیح معنای مورد نظر متن میپردازد. این بررسی نشان دهندۀ ارتباط بین بافت متن و بافت موقعیت است. بافت متن به بررسی یک عنصر زبانی در قالب متن میپردازد و بافت موقعیت شرایطی است که گفتمان در آن ایراد میشود. این تحقیق بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی دلالی خطبۀ قاصعه بپردازد و ارتباط بین بافت متن و موقعیت را به اثبات برساند. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد بافت موقعیتی و شرایط زمانی، مکانی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی منجر به زنده شدن احکام جاهلی، قبیله گرایی، تعصب جاهلیت و تکبر کورکورانه شده است و بافت متنی در سطح دلالی آن، تشبیه، استعاره، داستان، فصل و وصل، طباق و جز این موارد همگی متناسب با بافت موقعیتی هستند و این دو بافت باعث درک آسان هدف اصلی گفتمان یعنی پرهیز از تکبر و دعوت به تواضع میشود.
امام علی
نهج البلاغه
قاصعه
تحلیل گفتمان
بافت متنی
بافت موقعیتی
2020
11
21
9
31
https://jrla.isca.ac.ir/article_69623_d3d682783818541d45d8626414c0e57b.pdf
فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی
مطالعات ادبی متون اسلامی
2538-5704
2538-5704
1399
5
19
ارزیابی ترجمۀ دشتی و شیروانی از افعال خطبۀ شقشقیه نهجالبلاغه مبتنی بر نظریۀ تعادل واژگانی نایدا
علی اکبر
نورسیده
مریم
خانی
ابوالفضل
ترابی
در حوزۀ ترجمه، نایدا نظریۀ تعادل را ارایه نموده و آن را فرآیندی میداند که به دنبال یافتن نزدیکترین معادل طبیعی در زبان مقصد است. البته نظریۀ نایدا طی چند مرحله به این بلوغ رسیده است. حضرت علی7 در خطبۀ شقشقیه، با استدلالهایی، به بیان حق خلافت خود اشاره مینماید که با توجه به سبک ادبی خطبه، بررسی ترجمۀ آن میتواند مترجمان را در فعالیتهای آتی یاری نماید. در خطبه، 70 فعل وجود دارد که نویسندگان با روش توصیفی-تحلیلی و کمک از معاجم و فضای حاکم بر خطبه، به دنبال معادلیابی صحیح آنها هستند. در گام بعد معادلهای صحیح با معادلهای دو مترجم مقایسه گشت و مشخص شد هر دو مترجم در تعدادی از افعال فرآیند معادلیابی را به درستی انجام دادهاند. همچنین افعالی دیده میشود که هر دو مترجم یا یکی از آنها در معادلیابی دچار خطا شدهاند. در روند پژوهش آشکار شد که هر دو مترجم بیش از نصف افعال را صحیح معادلیابی نمودهاند. تعداد معادلهای طبیعیتر افعال در ترجمۀ شیروانی 45 و در ترجمۀ دشتی 37 فعل است که این نزدیکی (یعنی تفاوت 11.42 درصدی) با توجه به همعصر بودن دو مترجم، قابل توجیه است.
تعادل واژگانی
یوجین نایدا
خطبۀ شقشقیه
دشتی
شیروانی
2020
11
21
31
49
https://jrla.isca.ac.ir/article_69624_9269d7f64a644d84026d2abc38d077f5.pdf
فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی
مطالعات ادبی متون اسلامی
2538-5704
2538-5704
1399
5
19
تحلیل متن شناسی سوره زمر بر مبنای نظریه کنش گفتار سرل
مرضیۀ
شمس الدینی گورزانگی
مهرناز
گلی
غلامرضا
رضوی دوست
نظریۀ کنش گفتار در پی واکاوی متن و بررسی منحصر به فرد چینش کلام در متون است. آستین اولین شخصی بود که این نظریه را مطرح و سپس شاگردش سرل آن را ترویج نمود. طبق این نظریه، واحد کلام، فعل گفتاری است. سرل انواع کنش گفتار را به پنج دسته اظهاری، ترغیبی، تعهدی، عاطفی و اعلامی تقسیم کرد. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن بافت و محتوای آیات، سورۀ زمر را از منظر کنش گفتاری مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. هدف از آن بررسی ساختارهای گفتمان مدار به کار رفته در آیات و چگونگی انتقال به مخاطب است. تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی با رویکرد میان رشتهای، پس از تأمل در تحلیل گفتمان سورۀ زمر بر اساس کنش گفتاری سرل نتیجه میگیرد، گفتمان سورۀ زمر عبارتند از: "اظهاری"، "ترغیبی"، "عاطفی" و "اعلامی". بر اساس تحلیل انجام گرفته، بسامد کنش اظهاری در سورۀ زمر بیشتر از سایر کنشها است که نشانگر پیامدهای تفسیری مهمی، از جمله بیان اخبار و معارف الهی و اسلامی میباشد و در سورههای مکی از جمله سورۀ زمر، حجمی افزونتر از آیات را به خود اختصاص میدهد.
متن شناسی
کنش گفتار
سرل
بافت
سورۀ زمر
2020
11
21
49
75
https://jrla.isca.ac.ir/article_69625_5acec698335d50edb01ed3203eda4584.pdf
فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی
مطالعات ادبی متون اسلامی
2538-5704
2538-5704
1399
5
19
گفت و گوی نوح و فرزندش در فرآشد طوفان درترازوی روایت شناسی
قاسم
محسنی مری
قرآن کریم با جنبههای متنوع معرفتی، توصیفی و توصیه ای با خوانشگران خود در ارتباط است. یکی از جنبههای معرفتی در حوزۀ توصیفی، شیوۀ روایتگری قرآن است. با توجه به کوشش مفسرانه در تفسیر موردی روایت قرآنی در آیات40 تا 45 سورۀ هود که به رویداد گفتگوی قهرمان طوفان با فرزندش و دعا کردن برای رهایی او در پایان طوفان میپردازد، روشن نشده چگونه در آن شرایط دشوار که کشتی در آن امواج پیکرکوهی قرار گرفته، هم سخنی میان آن دو ایجاد شده است؟ و یا با پایان یافتن طوفان، دعا برای رهایش فرزند از آن گرفتاری در این روایتگری به چه معنا است؟ بنابر روایتگری قرآن کریم، این رویدادها از یک نظام متکی بر توالی خطی زمانی و یا گاهشمارانه در سطح داستان پیروی نکرده است و پریشان مانی زمانی در فرآیند روایت دیده میشود. این جستار با رهیافت روایت شناسی و مؤلفههای زاویۀ دید راوی، طرح، ساختار و قوانین حاکم برآن، با شیوه توصیفی و تحلیل روایی، کنشگریهای شخصیتها و موقعیتهای روایت طوفان را به عنوان رویدادی سازگار با توالی خطی زمانی در سطح گفتمان بررسی وآشفتگی زمانی را بی وجه دانسته است.
روایت طوفان
روایت شناسی
زاویۀ دید
زمان و مکان
پیرنگ
2020
11
21
75
97
https://jrla.isca.ac.ir/article_69626_9ced0479d7ac23a37183a844cd40e474.pdf
فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی
مطالعات ادبی متون اسلامی
2538-5704
2538-5704
1399
5
19
سبک شناسی سورۀ مدثر
حمید رضا
فهیمی تبار
سید محمد
موسوی
میلاد
دیناروند
سید امیر حسین
قپانی
عصر حاضر با گسترش علوم گوناگون و رونق مباحث علم زبانشناسی، بازکاوی بافت متون ادبی، از جمله قرآن کریم از بهترین زمینههای تحقیقاتی است که میتواند چشماندازی جدید به روی عالمان دین و دریچهای تازه و نو برای فهم متون دینی بگشاید. علم سبک شناسی از جمله دانشهای نوین به شمار میرود و با هدف کشف معانی قرآن کریم به تحلیل زیباییهای بلاغی قرآن میپردازد. در این علم، کاربرد عمیق ظرافتهای بلاغی در بافت ادبی قرآن فرا روی مخاطبان زیبایی شناس قرآن قرار میگیرد. مشخص است گزینش کلمات و حروف در آیات قرآن، باعث نمایش بهتر شگفتیهای بلاغی در آیات قرآن خواهد شد و نشان میدهد قرآن کریم کلامی است که معانی بسیار دارد و این معانی بلند در قالب الفاظ تبلور یافته است. این پژوهش با شیوۀ توصیفی_تحلیلی و با استفاده از معیارهای سبک شناسی جدید در چهار سطح آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی به چشم اندازی وسیع از زیباییهای سورۀ مدثر دست یافته است. نتایج به دست آمده نشان میدهد مؤلفههایی که موسیقی حاکم بر این سوره را تشکیل میدهد از بسامدی بالا برخوردار است و حروف و کلمات به کار رفته در هر آیه مطابقتی زیاد با محتوای سوره دارد و این شیوۀ متنوعی که خداوند به منظور تأثیر بر مخاطب به کار برده، تجلی گاه یکی از مظاهر هنری حاکم بر قرآن کریم به شمار میرود.
قرآن
سورۀ مدثر
بلاغت
سبک شناسی
سطوح (لایهها)
2020
11
21
97
119
https://jrla.isca.ac.ir/article_69627_df21ffc64918e4f4de96f8f5614f4280.pdf
فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی
مطالعات ادبی متون اسلامی
2538-5704
2538-5704
1399
5
19
واکاوی مفهوم «احسان» در دیوان صائب تبریزی
ندا
یانس
کامران
پاشایی فخری
بررسی مضامین اجتماعی آثار هر شاعر یا نویسندهای میتواند بیانگر گرایشهای اجتماعی آن شاعر یا نویسنده باشد، گرایشهایی که نشأت گرفته از شرایطی است که هنرمند در آن زندگی میکند، بنابراین برای شناخت هر شاعر یا نویسندهای باید به بررسی گرایشهای اجتماعی او پرداخت. سرمایۀ اجتماعی در ادب فارسی دارای مفاهیم و مضامین فراوان است و شاکلۀ اصلی هر موضوع ادبی را تشکیل میدهد؛ چرا که مفاهیم، واژهها، علایم، نشانهها و نمادهای ادبی هر کدام به نوعی با سرمایۀ اجتماعی پیوند خورده است. شاخصهایی چون احسان، اعتماد، امید، انصاف، صبر، صلح، عدل، عقل و جز این موارد هر کدام جزئی از سرمایههای اجتماعی هستند. هدف از پژوهش حاضر این است که با بررسی کاربردهای خاص و متنوع از مفهوم احسان که صائب در حیطۀ آن فراوان به نظریهپردازی پرداخته است به این پاسخ برسیم که دیدگاه صائب نسبت به مسایل اجتماعی در جامعه چگونه است؟ صائب تبریزی برجستهترین شاعر سبک هندی است که دیوان او مملو از مسایلی است که از زمینههای اجتماعی نشأت گرفته است. از آنجا که اجتماع و مسایل مرتبط با آن یکی از ویژگیهای شعری صائب است، وی توجهی خاص به مسایل اجتماعی عصر خود داشته و کیفیت روابط و پرداختن به امور مرتبط با انسانها، مشکلات و مسایل جامعۀ عصر خود را در استخدام تصویرسازی شعری درآورده است.
سرمایۀ اجتماعی
احسان
ادبیات فارسی
صائب تبریزی
تصویرسازی شعری
2020
11
21
119
135
https://jrla.isca.ac.ir/article_69628_e1ebc29895c92879ce2112a84360773d.pdf
فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی
مطالعات ادبی متون اسلامی
2538-5704
2538-5704
1399
5
19
بررسی شیوه های قصه پردازی وعناصر داستانی قصه حضرت لوط(علیه السلام) در قرآن کریم
فاطمۀ
فتاحی سده
قرآن کریم قصص را مایۀ عبرت برای خردمندان میداند و همین امر مطالعه و تحقیق در داستانهای قرآنی را ضروری و لازم میسازد تا از این رهگذر بتوان به حقایق آنها پی برد. اگر چه زبان اصلی قرآن، زبان دین و هدایت معنوی است؛ اما در کامل ترین وجه خود از شیوۀ داستان سرایی برای ابلاغ پیام خویش بهره برده است. صاحب نظران در گسترۀ ادبیات داستانی به عناصری دست یافته اند که رعایت آن عناصر به داستان جذابیت و گیرایی میبخشد، قصههای قرآن دارای عناصر داستانی قصههای امروزی است، از جمله داستان حضرت لوط7 که به زندگی این پیامبر در دوازده سورۀ قرآن میپردازد. مقالۀ حاضر با استفاده از آثاری که تا کنون در زمینه قصههای قرآن نگارش یافته است، در دو بخش شیوههای قصه پردازی در قرآن (با رویکرد به اندیشهها و دیدگاهها و تقسیم بندیهای مستقل ادیبان مسلمان؛ اما با الهام از شیوههای نوین تحلیل مؤلفههای داستان نویسی در جهان مدرن) و عناصر داستانی در این کتاب آسمانی بر پایۀ نقد ادبی معاصر و برگرفته از انواع روشهای داستان نویسی رایج در غرب انجام پذیرفته تا ملاحظه شود قرآن در بیان قصهها تا چه اندازه از شیوههای ادبی بهره جسته و چگونه زبان ادبیات را وسیله ای مناسب و شایسته در خدمت اهداف هدایتی و تربیتی خود قرار داده است.
قرآن
قصۀ حضرت لوط (ع)
شیوههای قصه پردازی
عناصر داستانی
2020
11
21
135
152
https://jrla.isca.ac.ir/article_69629_8ebfeb79a458f0151f4c7ec3984cf78e.pdf