در اوایل قرن بیستم با ظهور مکتب جدیدی به نام «فرمالیسم»، تحول عظیمی در شیوة نقد ادبی به وجود آمد. فرمالیست‌ها بر خلاف شیوه‌های رایج نقد ادبی، فرم را مبنای تحلیل خود قرار دادند. آ وجود می‌آید. خطبة فدکیّة حضرت زهرا (س) که اعتراض شدیدی است علیه انحرافاتی که پس از رحلت پیامبر (ص) در دین به وجود آمد، به دلیل برخورداری از انواع شگردهای ادبی، از متونی است که شایستة چنین نقدی است. در این پژوهش برآنیم با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی زیباشناسی خطبة مذکور بر اساس نقد فرمالیستی بپردازیم. هدف از این پژوهش خوانش شگردهای ادبی این خطبه و میزان تأثیرگذاری آنها بر القای معانی به مخاطب می‌باشد. یافته‌ها نشان می‌دهد حضرت فاطمه (س) با اهمیّت دادن به شکل توانسته، سخنانی زیبا و اثرگذار با فرمی جذّاب بر زبان جاری نماید. وی با استفادة هنرمندانه از انواع شگردهای ادبی به ویژه آشنایی‌زدایی، مخاطب را وادار کرده برای درک سخنِ وی، به تعمّق و تفکّر بپردازد. حضرت (س) همچنین با استناد به آیات قرآن و استفاده از انواع روابط بینامتنی، ضمن تقدّس بخشیدن به کلام خویش، تلاش کرده به مخاطبین تفهیم کند آنچه که می‌گوید دقیقاً منطبق با کلام الهی است. فرم ظاهری خطبه و تمام شگردهای ادبی آن، به طور کامل در خدمت معنا و هماهنگ با محتوای مدّ نظر خطیب قرار دارد.
علی خضری; رسول بلاوی; عباس محدثی نژاد. "زیبایی‌شناسی خطبة فدکیّه بر اساس نقد فرمالیستی", فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی, 2, 5, 1396, 61-83. doi: 10.22081/jrla.2017.46872.1105
HARVARD
خضری, علی, بلاوی, رسول, محدثی نژاد, عباس. (1396). 'زیبایی‌شناسی خطبة فدکیّه بر اساس نقد فرمالیستی', فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی, 2(5), pp. 61-83. doi: 10.22081/jrla.2017.46872.1105
)