در آیات قرآن، گذشته از تعبیراتی که ظاهر الفاظ آن ها بیان مقصود را می‌رساند، پاره ای تعبیرات، بر مفهومی فراتر از این الفاظ دلالت دارند، مفاهیمی که با عنوان سایه‌های معنا ـ معادل ظلال المعنی ـ یاد می‌شوند و نشانه‌هایی از قبیل جایگزینی برخی از واژگان، تقدیم و تأخیر، واژگان متضاد، پژوهشگر قرآنی را به تدبر در آن ها و تبیین این مفاهیم سوق می‌دهد؛ از این رو در روش تفسیری مفسران، استناد به این نوع از بیان ها و تفسیر آیات شریفۀ قرآن پربسامد است. در این جستار با رویکرد به تفسیر فخر رازی و با استفاده از شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی، روش مفسر در کشف سایه‌های معنای برخی از آیات و تعابیر واکاوی شده و مستندات وی تبویب شده است. از جمله نتایج این پژوهش آن است که فخر رازی به استناد نشانه‌های غیر لفظی، مانند جایگزینی واژگانی یا نحوی، تقدیم و تأخیر، سایۀ معنای نهفته در برخی از آیات را بیان کرده است. هم‌چنین استناد به پدیدۀ جایگزینی در روش کشف سایۀ معنای تعبیرات، پربسامدتر است.
)