جریان‌شناسی نواندیشی مسلمانان در علوم اسلامی (مطالعۀ موردی: نواندیشان مسلمان عرب «حنفی، ابوزید، جابری، ارکون»)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دفتر تبلیغات اسلامی- دبیر تحریریه فصلنامه ادبیات دینی

10.22081/jrla.2020.59380.1304

چکیده

جریان‌شناسی نواندیشی مسلمانان در راستای خوانش دوبارۀ علوم اسلامی، گرایشی نو پدید در یک قرن اخیر است. این جریان با رویکرد به دستاوردهای تمدن اروپایی در گسترۀ مبانی علمی و معرفتی نخست در میان نواندیشان مسلمان عرب گسترش یافت. پدیدۀ یاد شده با استقبال از مطالعات جدید علوم انسانی، مانند ساختارگرایی، زبان‌شناسی، معناشناسی و انسان‌شناسی و دیگر دانش‌های وابسته به آن‌ها توسط گروهی از روشنفکران برجسته و معاصر عرب هم چون حسن حنفی، نصر حامد ابوزید، محمدعابدالجابری و محمد ارکون -که به نواعتزالیان شناخته می‌گردند- به منظور پاسخگویی به پرسش‌هایی که از تقابل اسلام و مدرنیته سرچشمه می‌گرفت، به تجدید نظر در سنت و میراث کهن و خاستگاه باورهای دینی و پذیرش مدل‌های معرفتی و دستاوردهای دانش‌های نوین جهان مدرن غرب و کاربست آن‌ها در سرمایه‌های علمی و عقلی تمدن اسلامی انجامید. این جستار با روش توصیفی و تحلیلی ضمن بررسی شاخصه‌ها و مؤلفه‌های بنیادین نوگرایی و شناخت زمینه‌های تاریخی‌اش تأثیر آن را در جنبش نواندیشی و نقد گفتمان دینی در جوامع اسلامی و دیدگاه‌های کلی نوع اعتزالی مذکور بررسی می‌نماید تا چشم‌اندازی نو و قضاوتی منصفانه برای شناخت و تحلیل و نقد این جنبش اثرگذار در دورۀ معاصر ارایه دهد.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار