زیبایی شناسی فرازهایی از دعاهای صحیفۀ سجادیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه خوارزمی تهران

10.22081/jrla.2020.58227.1287

چکیده

از مهم ترین مسایلی که مورد عنایت پژوهشگران و تحلیلگران متون ادبی قرار گرفته، زیبایی شناسی است. زیبایی شناسی از مهم ترین ارکان ادبیات به شمار می‌رود که جنبه های مختلف متن را، از جمله واژگان و موسیقی آواها و تخیل و تصویر و فاصله و التفات و جز این موارد را که بلاغت عهده‌دار برخی از آن‌ها در متون ادبی است، شامل می‌شود. اگرچه صحیفۀ سجادیه به عنوان کتاب دعا و مناجات به درگاه خداوند شناخته شده ولی به اسلوب ادبی و بیانی متمایز شده است که در عین سادگی و روانی، از زیبایی های هنری ویژه ای برخوردار است، از یک سو دعا امری وجدانی و درونی است که با زیبایی های روح و روان انسان درآمیخته می‌باشد و از سویی دیگر چون خطاب دعا به خداوند است، این تجربۀ درونی بی واسطه با منبع لایزال در ارتباط می‌باشد که خود سرچشمۀ همه زیبایی ها به شمار می‌آید. شکی نیست که همۀ ابعاد زیبایی شناسانه در کلام گهربار امام جلوه گر شده است، اما پژوهش حاضر به بررسی جلوه هایی چند از زیبایی شناسی در برخی فرازهای دعاهای صحیفۀ سجادیه در قالب آرایه های بیانی التفات، حسن ابتدا و حسن نسق و حسن ختام و نیز موسیقی موجود در آن به شیوۀ تحلیلی خواهد پرداخت و انتظار می‌رود به این نتیجه دست یابد که امام سجاد7 با بهره گیری از عناصر ادبی و بیانی گوناگون در راستای زیباسازی متن و ایجاد پیوند میان علوم بلاغت و معنا و آفرینش موسیقی دلنشین توانسته است نقش زیبایی شناسی را در کنار نقش معنارسانی به کمال رسانیده و در نزدیک ساختن آموزه‌ها و معارف والای دینی و اخلاقی و عرفانی به ذهن مخاطبان و تفهیم آن‌ها موفق عمل کرده است.

کلیدواژه‌ها