واکاوی محتوایی و ساختاری مسئلۀ رؤیت خدا در اشعار عطار نیشابوری (با رویکرد به آیات قرآنی و دیدگاه‌های کلامی معتزله و اشاعره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه

2 مدرس دانشگاه چرخ نیلوفری آذربایجان

10.22081/jrla.2022.63358.1362

چکیده

مسئلۀ رؤیت خداوند از مسایل مهم کلامی و مورد اختلاف شدید فرقه‌های اسلامی، از جمله اشاعره با معتزله است. اشاعره رؤیت خداوند در روز قیامت را ممکن می‌دانند؛ در حالی که متکلمان معتزلی رؤیت خداوند را در دنیا و آخرت غیر ممکن دانسته‌اند. این مسئله به قدری مهم است که علاوه بر متکلمان، اغلب شاعران معتقد و منکر این مبحث کلامی نیز در ضمن اشعارشان اعتقاد و مسلک خود را در این باره تبیین نموده‌اند. عطار نیشابوری، از جمله شاعرانی است که در آثار خویش به مسئلۀ رؤیت خداوند و بیان دیدگاه‌هایش در این موضوع پرداخته است. در این پژوهش سعی شده است با شیوۀ توصیفی - تحلیلی و با استناد به آیات قرآنی و دیدگاه‌های کلامی معتزله و اشاعره در دیوان اشعار و مثنوی‌های عطار با پرداختن به برخی از آرایه‌های ادبی، موضع کلامی این شاعر در ارتباط با مسئلۀ رؤیت خدا آشکار گردد. نتایج این جستار حاکی از آن است که عطار به جلوۀ صفات حق و نه ذات وی باور دارد.

کلیدواژه‌ها