درآمدی بر زیبایی‌شناسی دو تعبیر قلب سلیم و بیمار در قرآن کریم و صحیفۀ سجادیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه رازی

2 دانش اموخته فلسفه و کلام اسلامی و مدرس دانشگاههای فرهنگیان و رازی

10.22081/jrla.2021.60447.1312

چکیده

زیبایی شناسی ادبی مدرن، اگرچه ریشه در بلاغت سنتی دارد، اما با مصداق‌ها، رویکردها و دانش‌های گوناگون در ارتباط است. در زیبایی شناسی آثار ادبی، تبیین چگونگی زیبایی و نحوۀ اثرگذاری و درک مخاطب از اهداف اساسی محسوب می‌شود.
دو تعبیر «قلب سلیم» و «بیمار» از واژگان محوری و اصطلاحات کلیدی در قرآن کریم و صحیفۀ سجادیه است؛ در این دو متن، به‌ویژه قرآن کریم، با استفاده از شگردها و شیوه‌های ادبی، به‌ویژه تشبیه و استعاره و التفات، حصر و تأکید و دیگر عناصر بیانی و بدیعی، بهره‌مندی از قلب سلیم، و به‌کار بستن اصول آن، به عنوان یکی از سبب‌های تکامل اخلاقی و تأمین بهداشت روانی انسان به شمار می‌آید و در صورت انحراف و گرایش به قلب بیمار، زمینه‌های‌گرایش به رذیلت های اخلاقی، بیماری‌های روانی و اختلال و ناهنجاری در بهداشت روانی بیش‌ترمی‌شود. درحقیقت، خویشتن­پذیری، خود شکوفایی، انعطاف­پذیری، رفتار اجتماعی مناسب، احساس خوب بودن، شادی، کاهش اضطراب و دیگر موارد از نتایج زیبایی‌شناسی مفهوم قلب سلیم است. هم‌چنان‌که خودگریزی، جامعه‌گریزی، اضطراب، افسردگی، بدگمانی و جز آن‌ها از دستاوردهای زیبایی‌شناسی مفهوم قلب بیمار به شمار می‌آید. این پژوهش به زیبایی شناسی توصیفی و تحلیلی و شیوۀ طرح این دو اصطلاح و تبیین آثار و نتایج آن دو می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها