بررسی تصویرسازی دو عنصر گفت‌وگو و شخصیت در داستان حضرت موسی(ع) در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه تهران

2 گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران

10.22081/jrla.2022.63412.1363

چکیده

در عصری که ادبیات عربی و غیر عربی فاقد داستان به معنای نوین آن بود، ناگاه قرآن کریم، داستان هایی را در قالب و ساختاری نوین عرضه کرد. قصص قرآن بسیار نمایشی و محسوس هستند و از عواملی که به این مسأله کمک می‌کند، عناصر مختلف داستانی است. از مهم ترین و تصویرسازترین عناصر داستانی در قصص قرآنی، می‌توان به دو عنصر گفتگو و شخصیت اشاره کرد که در نمایش حوادث داستان بسیار مؤثربه شمار می روند، آن گونه که حادثه را بدون شخصیت و شخصیت را بدون گفتگو نمی‌توان تصور کرد و در هیچ دوره‌ای جدال بین انبیا و کفار و گفتمان ایشان با مردم عادی از این عناصر خالی نبوده است. از این رو نگارنده در این مقاله کوشیده است تا با روشی توصیفی – تحلیلی به بررسی دو عنصر گفتگو و شخصیت در داستان حضرت موسی7 بپردازد و ابعاد زیباشناختی آن را تبیین کند. از یافته‌های چنین تحقیق برمی‌آید که یکی از مظاهر اعجاز قرآن کریم، از وحدت و انسجام بین آیات نشأت می‌گیرد و این تناسب و هماهنگی در بین عناصر متعدد داستانی به وضوح قابل مشاهده است. این اتحاد به منظور تحقق اهداف دینی در سراسر داستان های قرآنی است؛ به گونه‌ای که همۀ اجزادر کنار هم یک ساختار منسجم و هماهنگی را تشکیل داده‌اند

کلیدواژه‌ها


  1. ایرانی، ناصر (1380)، هنر رمان، چاپ اول، تهران:نشر آبانگاه
  2. بستانی، محمود (1986)، الإسلام والفنّ، الطبعة الرابعة، بیروت: دارالمشرق
  3. پروینی، خلیل (1379)، تحلیل عناصر ادبی و هنری داستانهای قرآنی، چاپ اول، تهران: انتشارات فرهنگ گستر
  4. جعفری، حسینعلی (1376)، بررسی هنری بهترین قصه‌های قرآن، چاپ اول، تهران: انتشارات حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی
  5. حاج، هانی (بی‌تا)، 100 قصة من نهآیۀ الظالمین، قاهرة: المکتبة التوفیقیة
  6. حجازی، محمد محمود (1970)، الوحدة الموضوعیة فی القصة القرآنیة، الطبعة الأولی، قاهرة: المطبعة المدنی
  7. حسینی ژرفا، ابو القاسم (1377)، مبانی هنری قصه‌های قرآن، چاپ یازدهم، تهران:انتشارات پارسیان

8.داودی مقدم، فریدۀ(1393) «تحلیل ادبی زبانی داستان قرآنی موسی و خضر علیهما السلام از منظر نظام های گفتمانی»، پژوهشهای ادبی - قرآنی، پاییز، سال2، شماره 3، صص182- 185

  1. دجانی، زاهیه (1998)، المفهوم القرآنی والتوراتی عن موسی7 وفرعون، بیروت:دارالتقریب بین المذاهب الإسلامیة
  2. شیرین پور، ابراهیم و فردوس آقاگلزاده (1394)«بررسی ساختار روایی داستان حضرت موسی7 در سوره اعراف»، پژوهشهای ادبی - قرآنی، تابستان، سال3، شمارۀ2، صص72- 96.
  3. صالحی، پیمان و طاهرۀ افشار (1398)«تحلیل گفتمان انتقادی داستان حضرت موسی در قرآن کریم براساس الگوی نورمن فرکلاف»، پژوهشهای قرآنی، پاییز، سال24، شمارۀ3، صص59- 82.
  4. عبد التواب، صلاح الدین (1995)، الصورة الأدبیة فی القران الکریم، الطبعة الأولی، قاهرة: الشرکة المصریة العالمیة للنشر
  5. عبد ربه، عبد الحافظ (1972)، بحوث فی قصص القرآن، الطبعة الأولی، بیروت: دار الکتاب اللبنانی
  6. علیان، مصطفی (1992)، بناء الشخصیة فی القصة القرآنیة، عمان: دار البشیر
  7. عماره، محمد محمود (1997)، فقه الدعوة من قصة موسی7، الطبعة الأولی، قاهرة: مکتبة الإیمان
  8. فضل، حسن عباس، (1987)، القصص القرآنی إیحاؤه ونفحاته، الطبعة الأولی، اردن: مطبعة دار الفرقان
  9. فولادوند، محمدمهدی (1398)، ترجمۀ قرآن کریم، چاپ اول، تهران: انتشارات پیام عدالت
  10. قطب، سید (بی‌تا)، التصویر الفنی فی القرآن الکریم، قاهرة:دار الشروق
  11. مهدوی، سید سعید (1381)، قصه و نکات تربیتی آن در قرآن، چاپ اول، قم: نشر دفتر تبلیغات اسلامی

20.میر صادقی، جمال (1384)، عناصر داستان، چاپ چهارم، تهران:انتشارات سخن

  1. نجاتی، محمد عثمان (1990)، مباحث فی علوم القرآن، الطبعة الثانیة، قاهرة: نشر دار العلم العربی
  2. نظری، علی و پروانۀ رضایی(1387)، «بررسی تطبیقی داستان یوسف و موسی7 در قرآن»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، زمستان، شمارۀ 5، ، صص73- 96.
  3. نقره، تهامی (1974)، سیکولوجیة للقصة فی القرآن، تونس: الشرکة التونسیة للتوزیع
  4. ویسى، محمود و فهیمۀ میرى، (1391)، «بررسی ابعاد تربیتی سرگذشت حضرت موسی7 و عبد صالح در قرآن»، فروغ وحدت، زمستان، سال 8، شمارۀ 20، صص 1- 17.