بررسی تصویرهای هنری در شعر عاشورایی شریف رضی (مطالعه مورد پژوهانه: قصیدۀ کربلا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد یار و مدیر گروه عربی دانشگاه الزهرا(س) تهران

2 دانشگاه الزهرا

چکیده

تصویر در متن ادبی نشان دهندۀ نوع نگاه شاعر به دنیای اطراف اوست. بررسی تصاویر هنری در شعر شاعران از زمانهای قدیم تا به حال با روش‌های متفاوتی شکل گرفته است. در ادبیات قدیم صور خیال، تشبیه، استعاره، مجاز وکنایه عناصر تصویر ساز شعر بوده ‌اند. در نقد معاصر به جز تصاویر شعری گذشته بررسی عناصری مانند گفتگو، حرکت و رنگ نیز وارد حوزه نقد تصویر شده است. از طرفی شعر عاشورایی به عنوان بخشی از ادبیات متعهد ملتهای مسلمان بخصوص شیعه در طی چند قرن تلاش کرده تا با بیانی تأثیر گذار به ترسیم حوادث وآرمانهای این واقعه عظیم بپردازد.
از جمله شاعران بزرگ شیعه که خود را پیوسته متعهد به ارزشهای عاشورا دانسته و در چند قصیده طولانی به ذکر مصائب خاندان پیامبر اکرم (ص) پرداخته است «شریف رضی» می باشد. قصیده «کرب و بلا» معروفترین مرثیه او در مورد عاشورا و سرنوشت خاندان نبوی است.
این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی قصد دارد به بررسی تصاویر شعری مرثیه شریف رضی بپردازد و جایگاه ادبی این شاعر و بخشی از زیبایی های شعر او را نشان دهد.
در این شعر کاربرد تصاویر استعاری نسبت به بقیه تصاویر از بسامد بالاتری برخورداراست. بی تکلفی و سادگی استعاره در شعر شریف رضی نشان دهندۀ سادگی زبان شعری اوست. بقیه اجزاء تشکیل دهنده تصاویر مانند تخیل ،عاطفه، تشخیص، رنگ، گفتگو و حرکت نیز همه در راستای دو تصویر اصلی شکل گرفته در قصیده یعنی تصویر مظلومانه امام حسین (ع)، اهل بیت و یاران ایشان و تصویر ظالمانه دشمنان امام (ع) می باشد.

کلیدواژه‌ها