1
دانشگاه سمنان. دانشکده ادبیات و زبان های خارجی. گروه زبان و ادبیات عربی
2
گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه سمنان ایران
10.22081/jrla.2019.54449.1219
چکیده
نشانه –معناشناسی یکی از مباحث نو در نقد ادبی است که در تجزیه و تحلیل انواع متون و نیز فهم چگونگی تولید و دریافت معنا کاربرد بسیاری دارد. امروزه نشانه- معناشناسی حوزه‌هایی فراتر از نشانه‌شناسی کلاسیک و ساخت‌گرا را در برمی‌گیرد. یکی از این حوزه‌ها، اشکال روایی گفتمان است که در قالب نظام‌های گفتمانی آشکار می‌شود و در آن نشانه‌ها، ویژگی نشانه پذیری مجدد می‌یابند و از نشانه‌های معمول و کلیشه‌ای وارد نشانه‌های معمول و نور می‌شوند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی - توصیفی به بررسی مؤلفه‌های مذکور در داستان حضرت موسی(ع) و فرعون پرداخته شده است. این داستان به دلیل داشتن ماهیت گفتمان روایی، حاوی شَوِش‌ها و کُنِش‌های متعدد و ارزش محور است و از این لحاظ برای بررسی نشانه-معناشناسانه نظام‌های حاکم در آن درخور توجه می‌باشد. در این پژوهش هژمونی مطلوب حضرت یعنی ابلاغ و ترویج حقانیت و یگانگی خداوند به کمک نشانه-معناشناسی نشان داده می‌شود. در این جستار، انواع نظام‌های گفتمانی از قبیل نظام کنشی، نظام عاطفی و نظام تنشی و شگردهای پردازش مفهوم، انتقال پیام و ارتباط با مخاطب در داستان ارزیابی و نشان داده شد چگونه حضرت، با استفاده از نظام‌های گفتمان به تبیین حقانیت و احدیت خداوند و نجات قومش می‌پردازد و گفتمان توحید را هژمونیک می‌نماید.
)