کارایی نظریه هالیدی و حسن در ترسیم انسجام متنی سوره مزمل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه تهران

2 زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

10.22081/jrla.2020.57589.1274

چکیده

چکیده
انسجام به سازوکار درون‌متنی زبان گفته می‌شود که سخن‌ور را در ایجاد و برقراری ارتباط در هر جمله یا بین جملات یاری می‌دهد. به عبارت دیگر انسجام به روابط ساختاری/ واژگانی متن اطلاق می‌شود. در پژوهش حاضر به بررسی کمّی انسجام و پیوستگی متن بر اساس الگوی مایکل هالیدی و نظریة مکمل رقیه حسن با عنوان هماهنگی انسجام در سوره مبارک «مزمل» پرداخته شده است. از نتایج این پژوهش استنباط می‌شود که در این سوره انواع عوامل انسجامی در هر سه سطح وجود دارد: «انسجام واژگانی» که شامل انواع تکرار (لفظی، معنایی، ساختار ترکیبی و آوایی) و انواع با‌هم‌آیی (مراعات نظیر، تضاد) است؛ «انسجام دستوری» که شامل انواع ارجاع، جایگزینی و حذف است؛ «انسجام پیوندی» که همان حروف ربط هستند. از رهگذر این پژوهش می‌توان به پیوند ارگانیک و اندام‌وار میان اجزای سوره پی برد که راهی برای شناخت اعجاز قرآن است.
واژگان کلیدی: ‌سوره مزمل، انسجام واژگانی، انسجام دستوری، انسجام پیوندی، نظریه هالیدی و حسن.

کلیدواژه‌ها