2
کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه مازندران
10.22081/jrla.2020.58881.1298
چکیده
تحلیل گفتمان مانند ابزاری در دست محقق عمل می‌کند و گفتمان را ـ چه شفاهی و چه کتبی ـ بررسی می‌نماید و با تحلیل ویژگی‌های زبانی، اجتماعی و فرهنگی متون به توضیح معنای مورد نظر متن می‌پردازد. این بررسی نشان دهندۀ ارتباط بین بافت متن و بافت موقعیت است. بافت متن به بررسی یک عنصر زبانی در قالب متن می‌پردازد و بافت موقعیت شرایطی است که گفتمان در آن ایراد می‌شود. این تحقیق بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی دلالی خطبۀ قاصعه بپردازد و ارتباط بین بافت متن و موقعیت را به اثبات برساند. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد بافت موقعیتی و شرایط زمانی، مکانی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی منجر به زنده شدن احکام جاهلی، قبیله گرایی، تعصب جاهلیت و تکبر کورکورانه شده است و بافت متنی در سطح دلالی آن، تشبیه، استعاره، داستان، فصل و وصل، طباق و جز این موارد همگی متناسب با بافت موقعیتی هستند و این دو بافت باعث درک آسان هدف اصلی گفتمان یعنی پرهیز از تکبر و دعوت به تواضع می‌شود.
)