نقد و تحلیل استشهادات ابن میثم بحرانی به اشعار و امثال عربی در شرح نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات عربی- دانشگاه خوارزمی. تهران. ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

10.22081/jrla.2021.59438.1305

چکیده

شرح ابن میثم بحرانی یکی از شروح برجستۀ نهج البلاغه است که بیش‌تر به جنبه‌های کلامی و فلسفی آن توجه شده و جنبه‌های ادبی آن مغفول مانده است. یکی از ویژگی‌های این شرح که نشان از جایگاه ادبی آن دارد؛ اهتمام شارح به استفاده از اشعار و امثال عربی در شرح است. نویسندگان مقالۀ حاضر با نظر به اهمیت ادبی این شرح، و با شیوه تطبیقی و تحلیلی، کاربردهای گوناگون اشعار و امثال را در این شرح بررسی و دریافته‌اند که ابن میثم در موارد گوناگون از جمله شرح واژگان، تبیین معنای عبارات و توضیح قاعده‌های صرفی و نحوی، به اشعار و امثال استناد کرده است. او علاوه بر شرح اشعار و امثال موجود در کلام امام7، گاهی اشعار را تکمیل نموده و گاهی نیز به مطلع قصیده و شاعر آن اشاره کرده است. ابن میثم به شاعران دوره‌ای خاص بسنده نکرده و به اشعار تمام شاعران از جاهلی گرفته تا محدث و مولد، هم‌چنین به شعر شاعران فرق گوناگون؛ از قبیل شیعه، خوارج، و موارد دیگر استناد کرده است. اما نقدهایی نیز بر وی وارد می‌باشد؛ از جمله این‌که که گاهی نام شاعر را ذکر نکرده و گاهی ابیات را به صورت کامل نیاورده است. هم‌چنین در برخی موارد، اشعار موجود در شرح ابن میثم، با اصل اشعار اختلافاتی دارد که مقالۀ حاضر با مراجعه به دواوین و منابع دیگر آن‌ها را بررسی و اصلاح کرده است.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار